Referentie:
Rondas, Jean-Pierre, "God is Groot! Neen, niet! Toch wel! Met Alister McGrath.", Klara 30.3.2008, 11u.Informatief extract:
God is Groot! Neen, niet! Toch wel! Met Alister McGrath. Het aantal atheïstische pamfletten (Dawkins, Dennett, Hitchens, Harris) dat de markt overspoelt is niet meer te tellen. Dat komt niet omdat het atheïsme zelf in opmars zou zijn, maar de laatste tijd schreeuwt het wel heel hard. Daarom keert de beroemde Engelse filosoof McGrath (zelf ooit atheïst geweest) het om: in plaats van de zoveelste weerlegging te schrijven, schrijft hij de geschiedenis en de ondergang van het atheïsme zelf als een "Decline and Fall of the Roman Empire". Vooral het ondertussen vervelende voortdurende opponeren van wetenschap en geloof moet het ontgelden, evenals de onverdraaglijk fanatieke kantjes van het atheïstische geloof.
[http://www.klara.be/html/08033039900.html]
[http://www.klara.be/html/08033039900.html]
Creatieve commentaar:
Enige verdieping op de spreekbeurt van McGrath in Antwerpen, kan men vinden in het gesprek dat Jean-Pierre Rondas met McGrath had en dat werd uitgezonden op Klara. Gelukkig kan men het herbeluisteren via de Klara website.
In het begin lijkt het dat er grosso modo hetzelfde gezegd wordt als op de lezing, maar het gesprek gaat zeker dieper dan de lezing, zeker m.b.t. het atheïsme. Bovendien voel ik hier een meer spontane en ook scherpere McGrath. Hij neemt hier een duidelijkere afstand van het 'fundamentalistische' protestantisme en het creationisme. En er is een levendige interactie tussen Rondas en McGrath.
De volgende commentaar is een beetje spijkers op laag water zoeken, maar ik zou toch enige opmerkingen willen plaatsen op wat McGrath zei.
Ik zou hier willen opmerken dat McGrath de reële situate i.v.m. het letterlijk bijbellezen en het creationisme zowel historisch als actueel niet helemaal correct weergeeft. Zowel in Groot-Britanië, Nederland als Duitsland zijn er sterke kernen van creationisme, die putten vanuit een zekere latente geloofstraditie: zowel vanuit traditioneel protestantse als vanuit evangelicale en pinksterbewegingen. Vanwege hun Amerikaanse invloed zijn er bij deze laatste evenwel frequenter radicalere vormen van creationisme op te merken. De scherpe vormen van creationisme uit Amerika lijken mij ook de latente weerstand tegen de evolutietheorie in orthodoxe protestantse en islamitische kringen te hebben gevoed.
Ook in katholieke landen zoals Polen en Italië komen vandaag anti-evolutionaire tendensen naar boven. Deze katholieke anti-evolutionaire reacties vroeger en vandaag zijn dan misschien niet literalistisch van karakter, maar zeker wel theologisch gemotiveerd. En hoewel er van in het begin van de opkomst van het evolutionisme openheid was bij katholieke wetenschappers, is er lang een duidelijke weerstand tegen de evolutietheorie geweest vanuit het Vaticaan, vnl. m.b.t. de mens. Een meer genuanceerde omgang met de bijbel en een zekere vrijheid voor wetenschappelijk onderzoek in de katholieke Kerk hebben een voedingsbodem voor een sterke creationistische beweging als "Scientific Creationism" belet. Maar pas met de encycliek Humani generis in 1950 ontstond er een officiële opening om openlijk over evolutie te praten.
Ik heb het gevoel dat McGrath door zijn refereren naar Augustinus de spanningen te rooskleurig voorstelt en ze beperkt tot het fundamentalistische protestantisme. Augustinus heeft zeker de positie van de katholieke kerk en de meeste protestantse stromingen in de relatie tussen geloof en wetenschap in de goeie richting gestuurd, maar daarmee is niet alles gezegd.
McGrath haalt Augustinus aan om zijn positie te verdedigen, maar vorig jaar hoorde ik nog een 'gereformeerd wijsgeer' (Marc de Vries, op 18.10.2007 in Deurne) in een lezing over geloof en wetenschap met Augustinus pronken om dan uiteindelijk een halfslachtige creationistische positie te verdedigen. Augustinus is voor veel conservatieve protestanten misschien voldoende om een pseudo- en anti-wetenschappelijk offensief als het "Scientific Creationism" te temperen, maar niet voldoende om de evolutietheorie aanvaardbaar te maken.
Voor een uitgebreider historisch verhaal zie vb.:
* De Bont, Raf, Darwins kleinkinderen, De evolutietheorie in België 1865-1945, Nijmegen: Vantilt, 2008, 523 p. (vnl. hoofdstukken 1, 5 en 9).
* Forster, Roger - Marston, Paul, "Conflict throughout history between Christianity and Science?", in: Reason and Faith, Eastborne: Monarch, 1989, p. 277-342.
* Smedes, Taede A., "Wat is creationisme?" uit "Is 'Intelligent Design' creationisme?" in: Niet los van God? - Geloof en wetenschap, Didier Pollefeyt en Ellen De Boeck (red.), Leuven: Acco, 2007, p.199-205.
* M.b.t. creationisme in Nederland zie vb. de programma's en publicaties van de EO in de jaren zeventig, de beruchte publicatie van Peter Scheele.
* M.b.t. creationisme in Duitsland zie vb. "Anti-evolutionists raise their profile in Europe", Nature 444 (2006), p.406-407.
In het begin lijkt het dat er grosso modo hetzelfde gezegd wordt als op de lezing, maar het gesprek gaat zeker dieper dan de lezing, zeker m.b.t. het atheïsme. Bovendien voel ik hier een meer spontane en ook scherpere McGrath. Hij neemt hier een duidelijkere afstand van het 'fundamentalistische' protestantisme en het creationisme. En er is een levendige interactie tussen Rondas en McGrath.
De volgende commentaar is een beetje spijkers op laag water zoeken, maar ik zou toch enige opmerkingen willen plaatsen op wat McGrath zei.
Ik zou hier willen opmerken dat McGrath de reële situate i.v.m. het letterlijk bijbellezen en het creationisme zowel historisch als actueel niet helemaal correct weergeeft. Zowel in Groot-Britanië, Nederland als Duitsland zijn er sterke kernen van creationisme, die putten vanuit een zekere latente geloofstraditie: zowel vanuit traditioneel protestantse als vanuit evangelicale en pinksterbewegingen. Vanwege hun Amerikaanse invloed zijn er bij deze laatste evenwel frequenter radicalere vormen van creationisme op te merken. De scherpe vormen van creationisme uit Amerika lijken mij ook de latente weerstand tegen de evolutietheorie in orthodoxe protestantse en islamitische kringen te hebben gevoed.
Ook in katholieke landen zoals Polen en Italië komen vandaag anti-evolutionaire tendensen naar boven. Deze katholieke anti-evolutionaire reacties vroeger en vandaag zijn dan misschien niet literalistisch van karakter, maar zeker wel theologisch gemotiveerd. En hoewel er van in het begin van de opkomst van het evolutionisme openheid was bij katholieke wetenschappers, is er lang een duidelijke weerstand tegen de evolutietheorie geweest vanuit het Vaticaan, vnl. m.b.t. de mens. Een meer genuanceerde omgang met de bijbel en een zekere vrijheid voor wetenschappelijk onderzoek in de katholieke Kerk hebben een voedingsbodem voor een sterke creationistische beweging als "Scientific Creationism" belet. Maar pas met de encycliek Humani generis in 1950 ontstond er een officiële opening om openlijk over evolutie te praten.
Ik heb het gevoel dat McGrath door zijn refereren naar Augustinus de spanningen te rooskleurig voorstelt en ze beperkt tot het fundamentalistische protestantisme. Augustinus heeft zeker de positie van de katholieke kerk en de meeste protestantse stromingen in de relatie tussen geloof en wetenschap in de goeie richting gestuurd, maar daarmee is niet alles gezegd.
McGrath haalt Augustinus aan om zijn positie te verdedigen, maar vorig jaar hoorde ik nog een 'gereformeerd wijsgeer' (Marc de Vries, op 18.10.2007 in Deurne) in een lezing over geloof en wetenschap met Augustinus pronken om dan uiteindelijk een halfslachtige creationistische positie te verdedigen. Augustinus is voor veel conservatieve protestanten misschien voldoende om een pseudo- en anti-wetenschappelijk offensief als het "Scientific Creationism" te temperen, maar niet voldoende om de evolutietheorie aanvaardbaar te maken.
Voor een uitgebreider historisch verhaal zie vb.:
* De Bont, Raf, Darwins kleinkinderen, De evolutietheorie in België 1865-1945, Nijmegen: Vantilt, 2008, 523 p. (vnl. hoofdstukken 1, 5 en 9).
* Forster, Roger - Marston, Paul, "Conflict throughout history between Christianity and Science?", in: Reason and Faith, Eastborne: Monarch, 1989, p. 277-342.
* Smedes, Taede A., "Wat is creationisme?" uit "Is 'Intelligent Design' creationisme?" in: Niet los van God? - Geloof en wetenschap, Didier Pollefeyt en Ellen De Boeck (red.), Leuven: Acco, 2007, p.199-205.
* M.b.t. creationisme in Nederland zie vb. de programma's en publicaties van de EO in de jaren zeventig, de beruchte publicatie van Peter Scheele.
* M.b.t. creationisme in Duitsland zie vb. "Anti-evolutionists raise their profile in Europe", Nature 444 (2006), p.406-407.
